Inleiding

Waarom een langspeelplaat met liederen van Frans Lamoen?
Mag ik zo vrij zijn om deze vraag te beantwoorden met een andere vraag?
Waarom een langspeelplaat met liederen van Louis Davids of Wim Sonneveld?

Het antwoord is eenvoudig. Omdat het kabaret-grootheden waren. Dat was het fenomeen, Lamoen ook. In zijn eigen stijl. Beweren dat Frans Lamoen een even veelzijdig artiest was als Louis Davids, dat zou verkeerd zijn. Maar een man, wiens naam op meer dan honderd (78-toeren) platen heeft gestaan, die duizenden keren heeft opgetreden in Vlaanderen, Brussel, Nederland, Duitsland tot zelfs in Nederlands-lndië, wiens naam op het zo gevierde Amsterdamse Theater Carré heeft gestaan, zo'n man mag niet vergeten worden.

Frans Lamoen had misschien één groot probleem: hij was een Vlaming uit Antwerpen. Geen Nederlander, want dan stond hij zeker mee in de diverse geschiedkundige boeken die te pas en te onpas in Nederland verschijnen. Lamoen, een man zonder bagage, zonder artistieke afkomst, heeft alles zelf geleerd, heeft heel zijn leven gestolen met zijn ogen, kon amper zonder fouten schrijven en las heel moeilijk, had gewoon heel veel talent. Een artiest die mits een professionelere aanpak meer uit zijn carriere had kunnen halen maar tot op de dag van zijn dood zich "Kluchtzanger" bleef noemen en niet "akteur" of zeker geen "artiest".

Ik begon, om zijn naam in de bekendheid te krijgen, met het theaterstuk "Frans Lamoen" te schrijven, een komisch toneelwerk over de carrière van Frans Lamoen. Onder regie van Jan Verbistervaarden, Leo Brant, als Lamoen, en Dirk Van Oerle, als begeleider, wat de nummers van Lamoen, voor veel mensen, nog betekenen. Heel het stuk door amuseerden de mensen zich met de nog steeds frisse teksten van deze eerste "Vlaamse" kabaretier. Op de dag van de première, 13 april 1985, in het Merksems Karnertheater, wist ik dat de langspeelplaat er moest en zou komen. Om aan zo'n project te beginnen moet je echter veel geduld hebben. Wekelijks krijg ik, gelukkig, nog materiaal toegestuurd van mensen die vinden dat alles van Lamoen terug samen moet gebracht worden, in plaats van her en der verspreid, om dan verloren te gaan in één of andere kartonnen doos op de zolder. De 78-toeren platen die op deze LP werden gereproduceerd zijn "niet" de allerbeste nummers van Frans Larnoen. Eén van zijn bekendste nummers, "De Vrolijke Koster", werd niet op deze plaat opgenomen omdat wij in de eerste plaats hebben gemikt op de verstaanbaarheid van de teksten en natuurlijk verkeren reeds heel veel platen in een erbarmelijke staat.

De carrière van Frans Lamoen

speelt zich af in 3 fasen.

De 1ste fase:  zijn debuut en evolutie tot kluchtzanger in de vele Antwerpse Café-Chantants.
De 2e fase:     zijn eerste stappen in de revue en evolutie tot theaterartiest.
De 3e fase:     een beetje een zielige afgang van een artiest die niet kan stoppen.

1ste fase:

in Amsterdam		tijdens WO I		Blockrevue 1910

Zoals zijn oudere broer en zusters moet Lamoen vroeg gaan werken. Via allerlei beroepen wordt hij op 9-jarige leeftijd meegegeven met zijn oudere broer, John, die aktief is in een drukkerij. 's Zondags loopt hij school en het is daar dat hij op de diverse ouderavonden zijn eerste liedjes zingt. Na een tijdje stroomt het volk toe om dat kleine mannetje met zijn gekke bekken bezig te zien. Ondertussen krijgt Lamoen, die in de drukkerij enkel goed is om de letterkasten met een blaasbalg schoon te maken, door het inademen van al dat stof, de loodziekte en de dokter verwijst hem naar de goede lucht in Boom. (lets wat ik de mensen in deze tijd ten stelligste afraad). Daar komt Lamoen terecht in een Booms café, waar elke donderdag een café-Chantant wordt georganiseerd. Na een tijdje brengt Lamoen zijn eigen geld op en verdient met al die optredens zelfs meer dan zijn vader als zeeman. Later verzeilt Lamoen als vaste waarde in de diverse Café-Chantants rond het Antwerpse Steen. Een zware ruwe groep van, meestal dronken, tweede-rangs artiesten die, op een paar uitzonderingen na, nooit een artistiek niveau haalt. Lamoen treedt ook op bij trouwpartijen en banketten. Het is tijdens zo'n banket dat Lamoen het geluk heeft om in kontakt te komen met een franstalig journalist die in hem meer ziet dan een kluchtzanger. Zijn eerste theaterkontrakt voor de "Scala D'Anvers" is binnen.

2e fase:

1935 - voor de radio

Het wordt een samenwerking die jaren zal duren. Tijdens en na de Scalaperiode werkt Lamoen ook in de Hippodroom van Antwerpen waar het publiek storm loopt voor de revues van Rik Senten. Lamoen creëert in die revues de meest uiteenlopende typetjes, met als specialiteit de volkse vrouwenfiguren: de voddenvrouw, de visverkoopster, de toverheks etc...

Het handelsmerk van Lamoen wordt echter het opvoeren van 5, 6, tot zelfs 12 figuren in één lied of conference. Zo ontstaan de populaire liederen: Miss Pladijs, De bus van Bommerskonte, De Meezenvangers (geef hem katoen) etc... Nadat Lamoen al een hele tijd wasrollen (de voorloper ' van de 78-toeren plaat) heeft staan volzingen, hetgeen rol per rol gebeurde, kan het niet uitblijven: hij krijgt zijn eerste platenkontrakt bij "His Master's Voice". Later werkt hij nog voor Homocord(Berlijn), Pathé (Parijs), Odeon, Edison Bell en Crystal. Honderden platen vliegen de deur uit. Vrij kort na de ontdekking van Lamoen als theaterartiest beginnen ook de Nederlanders interesse te krijgen voor die "Vlaming".

Lamoen speelt in heel Nederland: Amsterdam, Scheveningen, Den Haag, Rotterdam, noem maar op. In 1910 komt er bij Rafaël Bouwmeester, de zoon van de beroemde Louis, via Chinees kapitaal een aanbod binnen. Bouwmeester kan met een troep artiesten op wereldreis naar Nederlands-Indië, er is slechts één voorwaarde: Frans Lamoen moet erbij zijn. Het wordt een financieel erg aantrekkelijk aanbod en zo komt het dat Lamoen van 1910 tot 1912 uit de belangstelling verdwijnt, doch niet uit de gedachten. Na zijn terugkomst zet Lamoen zijn carrière in Vlaanderen en Nederland verder. Tijdens de oorlog van 1914-1918 gaat de Scala dicht en Lamoen, als vrijwilliger werkzaam bij het Rode Kruis, vlucht naar Nederland waar hij zich gaat inzetten voor de Belgische vluchtelingen. Hij treedt er heel veel op, zingt voor de 1000ste maal "Het Kosterke" tijdens een opvoering in het Amsterdamse Carré en wordt in Rotterdam gevierd voor zijn 30-jarig artiestenjubileum. Door zijn verblijf in Nederland verbetert Lamoen ook zijn taal en teksten. In 1919 gaat Lamoen terug naar België en de belangstelling in Nederland neemt geleidelijk af. Toch blijft Lamoen er nog geregeld optreden. De carière van Lamoen is verre van afgelopen want in 1920 verschijnen de eerste cinema's. Telkens, tijdens de pauze, wordt er varieté gebracht en de slimme Lamoen is er als de kippen bij om zijn liedjes aan te prijzen. Zijn laatste echte hoogtepunt komt in 1934 wanneer de NIR aan Lamoen vraagt om mee te werken aan het radiokabaret "De Zonnekloppers", samen met Renaat Grassin ('t Ketje), Gaston Van Der Meulen, Zus Usbeck en Jan Steurs. Lamoen wordt duidelijk binnengehaald als populaire liedjeszanger. In 1937 wordt hij nog gevierd voor zijn 50-jarig jubileurn. Doch het oorlogsgevaar nadert en in 1940 stopt Lamoen gedurende de 5 oorlogsjaren al zijn aktiviteiten.

3e fase: